Πως Ψήφιζαν στην Αρχαία Αθήνα. Τι είναι η Άμεση Δημοκρατία
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Αρχαιοελληνικές Μέθοδοι Ψηφοφορίας
Η ψηφοφορία στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσε σημαντικό μέρος του πολιτικού τους συστήματος, το οποίο βασιζόταν στις αρχές της άμεσης δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες είχαν άμεσο λόγο στις αποφάσεις που έπαιρνε η κυβέρνηση, αντί να εκλέγουν εκπροσώπους για να λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό τους.
Η έννοια της ψήφου στην αρχαία Ελλάδα δεν περιοριζόταν μόνο σε πολιτικές αποφάσεις, αλλά επεκτεινόταν και σε άλλους τομείς της κοινωνίας, όπως τα θρησκευτικά και κοινωνικά ζητήματα.
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ποικίλες μεθόδους για την ψηφοφορία, συμπεριλαμβανομένης της ανοιχτής ψηφοφορίας, της μυστικής ψηφοφορίας και της ψηφοφορίας με βοή. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος ψηφοφορίας ήταν η χρήση τεμαχίων αγγείων ή βότσαλων.
Τα τελευταία χρόνια και, ίσως, λόγω μεγάλης δυσαρέσκειας των πολιτών για να εκλέξουν κυβέρνηση – κάτι που φαίνεται από την αυξανόμενη αποχή τους στην διαδικασία – οπότε και θέλουν να δηλώσουν την καταψήφισή τους προς όλα τα κόμματα, κυκλοφορεί μία ανακρίβεια σχετικά την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία:
Οι πολίτες τοποθετούσαν είτε ένα μαύρο είτε ένα άσπρο βότσαλο σε ένα δοχείο για να δηλώσουν την ψήφο τους. Το μαύρο βότσαλο σήμαινε «όχι» ή «κατά», ενώ το λευκό βότσαλο σήμαινε «ναι» ή «υπέρ». Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε τόσο για πολιτικές όσο και για νομικές αποφάσεις.
Όμως, σύμφωνα με το lifo.gr αυτός τρόπος καταψήφησης δεν ισχύει, αλλά ήταν ένα κραυγαλέο λάθος του Μπαράκ Ομπάμα στην διάρκεια της ομιλίας του, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στα μέσα Ιανουαρίου 2017. Αυτό μας φέρνει στο νου τη γνωστή ατάκα “Θα ρίξω μαύρο δαγκωτό”, αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την αρχαία Ελλάδα, αλλά με τη νεότερη. Ίσως από εκεί παρασύρθηκε ο Ομπάμα.
Διαβάστε επίσης: Θα ρίξω Μαύρο Δαγκωτό. Πως καταψήφιζαν παλιά
Ποιοι είχαν δικαίωμα ψήφου
Στην αρχαία Ελλάδα δεν είχαν δικαίωμα ψήφου όλοι οι πολίτες. Επιτρεπόταν να ψηφίσουν μόνο ενήλικες άνδρες πολίτες που γεννήθηκαν στην Αθήνα ή είχαν λάβει την υπηκοότητα. Αυτό απέκλεισε γυναίκες, σκλάβους και αλλοδαπούς από τη συμμετοχή στη διαδικασία ψηφοφορίας.
Επιπλέον, οι πολίτες έπρεπε να είναι παρόντες στην Αθήνα για να ψηφίσουν, πράγμα που σήμαινε ότι όσοι έμεναν εκτός πόλης δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν.
Εάν ένας πολίτης δεν ήταν ικανοποιημένος με τον νικητή μιας ψηφοφορίας, μπορούσε να ζητήσει νέα ψηφοφορία ή να προτείνει νέο νόμο. Ωστόσο, εάν δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν αρκετή υποστήριξη για την πρότασή τους, θα έπρεπε να αποδεχτούν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν επίσης ένα σύστημα για να ηρεμούν τους πολίτες που ήταν αναστατωμένοι με το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας, η οποία περιελάμβανε μια περίοδο χαλάρωσης πριν ληφθούν περαιτέρω αποφάσεις.
Η Άμεση Δημοκρατία στην Αρχαία Ελλάδα
Η άμεση δημοκρατία είναι μια μορφή διακυβέρνησης στην οποία οι πολίτες συμμετέχουν άμεσα στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και όχι μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων. Αυτό το σύστημα διακυβέρνησης καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα, όπου εφαρμόστηκε στην πόλη-κράτος της Αθήνας. Στην άμεση δημοκρατία, όλοι οι πολίτες έχουν ίσο λόγο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση ή τον πλούτο τους. Αυτό το σύστημα ήταν μια σημαντική απόκλιση από τις μοναρχίες και τις ολιγαρχίες που υπήρχαν σε άλλα μέρη του αρχαίου κόσμου.
Η άμεση δημοκρατία, γνωστή και υπό τον όρο καθαρή δημοκρατία, σύμφωνα με το wikipedia.org αποτελεί έναν τύπο δημοκρατίας και θεωρίας πολιτικών δικαιωμάτων όπου η εξουσία εδράζεται στη συνέλευση όλων των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτήν. Αναλόγως με το σύστημα που ισχύει κάθε φορά, η συνέλευση μπορεί να έχει εκτελεστικές εξουσίες, νομοθετικές αρμοδιότητες, να ορίζει και να απολύει αξιωματούχους, καθώς και να δικάζει.
Με απλούστερα λόγια, η άμεση δημοκρατία χρησιμοποιείται ως όρος κατ’ αντιδιαστολή με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, όπου η εξουσία εκλέγεται από τους πολίτες, αλλά ασκείται από μια ομάδα ανθρώπων, που συνήθως επιλέγεται μέσα από εκλογές ανάδειξης αντιπροσώπων. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η άμεση δημοκρατία και ακολούθησε, μετά από περίπου δύο χιλιετίες, η αντιπροσωπευτική, η οποία ισχύσει στις μέρες, με διάφορες παραλλαγές.
Πληροφοριακά να πούμε πως η Ελβετία εφαρμόζει ένα είδος άμεσης δημοκρατίας ως μορφή διακυβέρνησης της όπως και η Ισλανδία στην ολοκληρωμένη της μορφή.
Διαβάστε επίσης: Ποιοί μας Κυβερνούν; Ο Αριστοφάνης Απαντά Ιδιαίτερα Καυστικά
Η αθηναϊκή δημοκρατία
Η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν ένα από τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα άμεσης δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα. Η αθηναϊκή κυβέρνηση αποτελούνταν από ένα συμβούλιο 500 πολιτών, που επιλέγονταν με κλήρωση, και μια συνέλευση όλων των ανδρών πολιτών άνω των 18 ετών.
Αυτή η συνέλευση θα συνεδρίαζε τακτικά για να συζητήσει και να ψηφίσει σημαντικά ζητήματα, όπως ο πόλεμος, η φορολογία και τα έργα δημοσίων έργων. Οι αποφάσεις που λάμβανε η συνέλευση ήταν δεσμευτικές και δεν μπορούσε να ασκηθεί βέτο από κανένα άλλο σκέλος της κυβέρνησης.
Η σημασία της συμμετοχής των πολιτών ήταν κεντρική για την επιτυχία της άμεσης δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα. Αναμενόταν από τους πολίτες να είναι καλά ενημερωμένοι για τα θέματα ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες είχαν ισότιμο λόγο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η ψηφοφορία γινόταν με ανάταση του χεριού και όχι με μυστικές ψηφοφορίες.
Σε περιπτώσεις όπου οι πολίτες δεν ήταν ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας, μπορούσαν να ζητήσουν νέα ψηφοφορία ή ακόμη και να προτείνουν οι ίδιοι νέα νομοθεσία.
Αυτό το σύστημα διακυβέρνησης επέτρεπε στους πολίτες να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας τους και εξασφάλιζε ότι η κυβέρνηση ήταν υπόλογη στους ανθρώπους που υπηρετούσε.
Επίλυση συγκρούσεων και δυσαρέσκειας
Στην αρχαία Ελλάδα, οι συγκρούσεις και οι διαφωνίες δεν ήταν σπάνιες κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας. Ωστόσο, υπήρχαν μέθοδοι που βοηθούσαν στην ηρεμία των ατόμων και στην αποτροπή περαιτέρω κλιμάκωσης των συγκρούσεων. Μια τέτοια μέθοδος ήταν να γίνεται ένα διάλειμμα από τη διαδικασία ψηφοφορίας για να επιτρέψει στα άτομα να ηρεμήσουν και να συγκεντρώσουν τις σκέψεις τους.
Αυτό το διάλειμμα παρείχε την ευκαιρία στα άτομα να προβληματιστούν σχετικά με τις θέσεις τους και ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμβιβασμό.
Εάν η δυσαρέσκεια για το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας εξακολουθούσε να υφίσταται, υπήρχαν επιλογές για εκ νέου ψηφοφορία και εκ νέου καταμέτρηση. Σε περιπτώσεις όπου η ψηφοφορία ήταν πολύ κοντά για να διεξαχθεί, ήταν σύνηθες να γίνεται εκ νέου καταμέτρηση των ψήφων για να εξασφαλιστεί η ακρίβεια.
Επιπλέον, εάν υπήρχε σημαντική αμφιβολία για τη νομιμότητα της ψηφοφορίας, γινόταν εκ νέου ψηφοφορία. Αυτό επέτρεπε στα άτομα να ακουστεί η φωνή τους και εξασφάλιζε ότι η διαδικασία ψηφοφορίας ήταν δίκαιη και δημοκρατική.
Σε ακραίες περιπτώσεις όπου ένα άτομο θεωρούνταν απειλή για το κράτος, ο εξοστρακισμός χρησιμοποιήθηκε ως μέθοδος για να τους διώξει από την πόλη για μια περίοδο δέκα ετών.
Αυτός ήταν ένας τρόπος για να απομακρύνουν αντιδημοφιλείς πολιτικούς από την εξουσία και να τους αποτρέψουν από το να προκαλέσουν ζημιά στο κράτος. Το εξοστρακισμένο άτομο δεν τιμωρούνταν με κανέναν άλλο τρόπο και η περιουσία και τα δικαιώματά του παρέμειναν ανέπαφα.
Αυτό θεωρήθηκε ως ένας τρόπος για να διατηρηθεί η ακεραιότητα της δημοκρατικής διαδικασίας και να διασφαλιστεί ότι η βούληση του λαού τηρείται.
με πληροφορίες από newsbeast.gr και lifo.gr
diadrastika / Image by netfalls from depositphotos.com
