Προμηθέας. Τι ήταν η Φωτιά που Έφερε;
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Ένας από τους πιο γνωστούς και διαδεδομένους μύθους της ελληνικής μυθολογίας είναι εκείνος του Ησίοδου όπου ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά και την έφερε στους ανθρώπους. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του, όπως του Αίσωπου και του Αισχύλου. Στη σημερινή ανάρτηση θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε τι μπορεί να ήταν η φωτιά που έφερε, ως τροφή για σκέψη.
Τι μπορεί να ήταν η φωτιά που έκλεψε ο Προμηθέας από τους θεούς για χάρη των ανθρώπων; Για να φτάσουμε σε κάποια απάντηση, πρώτα θα δούμε τι λέει ο μύθος, στη συνέχεια θα δούμε διάφορους συμβολισμούς που αφορούν τη φωτιά και στη συνέχεια κάποιες σκέψεις γύρω από τις πιθανότητες να ήταν κάποιο είδος προηγμένης τεχνολογίας ή ακόμα και κάποιο είδος γενετικής πληροφορίας.
Ο Προμηθέας Κλέβει τη Φωτιά
Ο Προμηθέας, σύμφωνα με εκδοχές της παράδοσης, ήταν γνωστός ως ο δημιουργός και ευεργέτης της ανθρωπότητας, γιατί είχε φτιάξει το σώμα τους από πηλό και τους είχε προικίσει με εξυπνάδα και ελεύθερη βούληση.
Διαβάστε επίσης: Οι θεοί που έπλασαν τους Έλληνες
Ωστόσο, υπήρχε ένα πράγμα που ο Προμηθέας ένιωθε ότι έλειπε από τη ζωή αυτών των θνητών: η φωτιά.
Οι θεοί χρησιμοποιούσαν τη φωτιά
Στο κέντρο του εργαστηρίου του Ηφαίστου, όπου οι θεοί και οι θεές σφυρηλατούσαν υπέροχες δημιουργίες, βρισκόταν μια κολοσσιαία εστία. Εκεί αναγεννιόταν συνεχώς η φωτιά, μια ισχυρή δύναμη που μπορούσε να φέρει ζεστασιά, φως και ατελείωτες δυνατότητες.
Ο Προμηθέας παρακολουθούσε με λαχτάρα καθώς οι θεοί χρησιμοποιούσαν τη φωτιά για τους δικούς τους σκοπούς, αλλά παρέμενε απρόσιτη για τους ανθρώπους.
Μια μέρα, μη μπορώντας να αντέξει άλλο το θέαμα της ανθρωπότητας που παλεύει στο σκοτάδι, ο Προμηθέας πήρε μια τολμηρή απόφαση: να κλέψει φωτιά από το εργαστήριο του Ηφαίστου για να την δώσει στους θνητούς.
Με το πονηρό και ευφυές μυαλό του και την απέραντη δύναμή του, επινόησε ένα σχέδιο για να εξαπατήσει τον πάντα άγρυπνο Δία.
Άρπαξε μερικές σπίθες
Σιωπηλά, ο Προμηθέας μπήκε κρυφά στο εργαστήριο του Ηφαίστου όταν δεν ήταν εκεί, με την καρδιά του να χτυπάει δυνατά από ένα μείγμα φόβου και ενθουσιασμού. Δεν είχε σκοπό να προκαλέσει διχόνοια μεταξύ των θεών. ήθελε απλώς να εμπλουτίσει τις ζωές των όντων που είχε δημιουργήσει.
Διαβάστε επίσης: Ήφαιστος: Ο Άγνωστος Θεός και Δημιουργός του Ανθρώπινου Γένους
Καθώς οι άλλοι θεοί ήταν απασχολημένοι με τις δικές τους δημιουργίες, ο Προμηθέας άδραξε την ευκαιρία, άρπαξε μερικές σπίθες από τη φλεγόμενη χόβολη από την εστία και την έκρυψε μέσα σε ένα κούφιο καλάμι – για την ακρίβεια, σε ένα κούφιο βλαστό του φυτού νάρθηκα.
Με τη φωτιά κρυμμένη, ο Προμηθέας επέστρεψε στη Γη. Καθώς κατέβαινε στην ανθρωπότητα, μπορούσε να δει τα πρόσωπά τους να φωτίζονται από τη ζεστή λάμψη της κλεμμένης φωτιάς.
Οι άνθρωποι θαύμασαν με το χαρούμενο λαμπερό φως, με τα μάτια τους γεμάτα κατάπληξη και ευγνωμοσύνη. Εκείνη τη στιγμή, ο Προμηθέας κατάλαβε την αληθινή δύναμη των πράξεών του.
Ο Προμηθέας αντιμετώπιζε αυστηρή τιμωρία
Η είδηση του τολμηρού άθλου του Προμηθέα έφτασε στα αυτιά του Δία, ο οποίος γέμισε οργή. Κάλεσε τον Προμηθέα στον Όλυμπο, όπου θα αντιμετώπιζε αυστηρή τιμωρία για τις παραβάσεις του.
Δεμένος σε έναν πανύψηλο βράχο, ο Προμηθέας υπέμεινε αφάνταστους πόνους καθώς ένας αετός έτρωγε λίγο από το συκώτι του κάθε μέρα, μόνο για να το αναγεννούσε κάθε βράδυ. Παρά την αγωνία που υπέστη, ο Προμηθέας παρέμεινε προκλητικός. Ήξερε ότι η θυσία του είχε ανάψει μια σπίθα μέσα στην ανθρωπότητα, μια σπίθα που δεν θα έσβηνε ποτέ.
Καθώς περνούσαν οι αιώνες, οι ιστορίες του Προμηθέα εξαπλώθηκαν σε όλες τις χώρες, εμπνέοντας γενιές να αμφισβητήσουν τους περιορισμούς που τους επιβλήθηκαν. Ο Προμηθέας είχε δείξει στην ανθρωπότητα ότι δεν ήταν απλά αθύρματα των θεών, αλλά όντα ικανά για μεγάλα επιτεύγματα.
Διαβάστε επίσης: Ο Ηρακλής Ελευθερώνει τον Προμηθέα. Αποσυμβολισμός
Από εκείνη τη στιγμή και μετά, οι θνητοί τόλμησαν να ονειρεύονται, να εξερευνούν και να αμφισβητούν τον κόσμο γύρω τους. Χρησιμοποίησαν τη φωτιά ως εργαλείο για να χαράξουν νέα μονοπάτια, να δημιουργήσουν τέχνη και να χτίσουν υπέροχους πολιτισμούς.
Τι μπορεί να ήταν η φωτιά;
Πριν αναλύσουμε πρακτικά τι θα μπορούσε να είναι η φωτιά, θεωρώ πως είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως υπάρχουν διάφοροι συμβολισμοί γύρω από τη φωτιά οι οποίοι, με τον τρόπο τους, θα συμβάλουν στις πιο εξειδικευμένες υποθέσεις που ακολουθούν.
Συμβολισμοί γύρω από τη φωτιά
Για αρχή να πούμε πως η φωτιά είναι μία σχέση ανάμεσα στη σταθερή και ασταθή αρχή. Επίσης ότι είναι συγγενική με το συμβολισμό της υγείας, ενώ σίγουρα αποτελεί σύμβολο της μεταμόρφωσης και της αναγέννησης.
Όπως, τα περισσότερα πράγματα, έτσι και η φωτιά, έχει θετικές και αρνητικές πτυχές, όπως για παράδειγμα: κίνδυνος, απειλή, οργή, αγριότητα, καταστροφή, θάνατος ή τελετουργικός θάνατος. Όμως, αυτές οι πλευρές έχουν σχέση ανάλογη με τη χρήση που τους δίνει ο χειριστής τους:
Για παράδειγμα, ανάβοντας ένα τζάκι, η φωτιά δημιουργεί μία σεξουαλική δύναμη και ενέργεια. Ωστόσο λέγεται ότι ορισμένοι εμπρηστές διεγείρονται σεξουαλικά παρατηρώντας τις φωτιές που βάζουν να καίνε άλλους ανθρώπους, κτίρια ή δάση.
Μόνο που η φωτιά που έφερε ο Προμηθέας θα πρέπει να είχε μόνο θετικά και πολύτιμα χαρακτηριστικά. Διαφορετικά δεν θα υπήρχε λόγος να τιμωρηθεί τόσο αυστηρά.
Ανάμεσα σε πάρα πολλά θετικά που μπορούμε να βρούμε για την φωτιά, όπως το ψήσιμο του φαγητού, συγκαταλέγονται και τα εξής: εξαγνισμός, αλλαγή ή πέρασμα από μία κατάσταση σε άλλη, ισχύς του πνεύματος και της ψυχής ή της ευφυίας, υπέρβαση και φώτιση.
Διαβάστε επίσης: Ο Προμηθέας Αποκαλύπτει Πως και Γιατί Έφτιαξε τους Ανθρώπους
Το φως της φωτιάς και η θερμότητά της, αντιπροσωπεύουν το νου και τα συναισθήματα. Είναι ο χρόνος που κατατρώγει τα πάντα στο πέρασμά του και ταυτόχρονα αναδημιουργεί τα πάντα. Στον ζωροαστρισμό, η φωτιά είναι το σπέρμα των ανθρώπων.
Κάποιου είδους προηγμένης τεχνολογίας
Το γεγονός ότι οι σπίθες φωτιάς δεν κατέκαψαν το φυτό μέσα στο οποίο ήταν κρυμμένες, προσδίδει, τόσο στη φωτιά όσο και στον αποθηκευτικό της χώρο, χαρακτηριστικά κάποιου είδους προηγμένης τεχνολογίας – για την εποχή εκείνη. Το φυτό νάρθηκας σίγουρα θα πρέπει να ήταν πυρίμαχης κατασκευής από ειδικά επεξεργασμένο υλικό, ανάλογα με το περιεχόμενο που φιλοξενούσε.
Η φωτιά, τώρα, θα μπορούσε να ήταν κάτι σαν το «υγρόν πυρ», ο ηλεκτρισμός, κάποιο είδος χημικής ένωσης που μόνο όταν απελευθερωθεί στον αέρα δημιουργεί σημείο ανάφλεξης.
Ίσως να ήταν ένα καλά συσκευασμένο εύφλεκτο καύσιμο υλικό που, με την παρουσία κάποιου οξειδωτικού παράγοντα, όπως το οξυγόνο, όταν βρεθεί σε «θερμοκρασία ανάφλεξης», να εκδηλωθεί φλόγα και κατά συνέπεια φωτιά.
Δεν αποκλείεται να ήταν πλάσμα, το ιονισμένο αέριο μιας ηλεκτρικής εκκένωσης, ένα μερικώς ιονισμένο αέριο που περιμένει τις κατάλληλες συνθήκες για να εκδηλωθεί.
Πάρα πολλές εικασίες θα μπορούσαμε να κάνουμε για το τι πιθανόν να ήταν η φωτιά που έφερε ο Προμηθέας στους ανθρώπους. Δυστυχώς, όμως, θα παραμείνουν ως τέτοιες αφού ο μύθος δεν δίνει ενδείξεις που θα ήταν ικανές να οδηγήσουν σε πιο διερευνήσιμες εκδοχές.
Κάποιο είδος γενετικής πληροφορίας
Ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά και την έφερε στους ανθρώπους. Όμως, ο Δίας τιμώρησε τον Προμηθέα και μαζί του τιμώρησε και την ανθρωπότητα μέσω της Πανδώρας και των δώρων που βρίσκονταν στο περίφημο Κουτί της Πανδώρας: ασθένειες, πόνους και γηρατειά.
Διαβάστε επίσης: Το Κουτί της Πανδώρας και Ερμηνείες Έκπληξη
Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, στη φωτιά του Προμηθέα, εκτός από όλα όσα προαναφέρθηκαν, είναι πιθανό να βρισκόταν το μεγαλύτερο και πολυτιμότερο δώρο του: υγεία και μακροχρόνια ζωή, ίσως, παντοτινή. Γιατί; Επειδή αυτά αντισταθμίστηκαν με το άνοιγμα του Κουτιού της Πανδώρας.
Αν τώρα, θα θέλαμε να μετατρέψουμε τους συμβολισμούς σε κάποιος είδος πιθανής πραγματικότητας, τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε πως για να χαρίζει η φωτιά υγεία και μακροζωία θα πρέπει ο Προμηθέας να έκλεψε κάποιο είδος γενετικής πληροφορίας που μπορούσε να αντιγράφεται από έναν οργανισμό στους απογόνους του.
Το πως θα μπορούσε να το “διοχετεύσει” όλο αυτό, στο DNA των ανθρώπων, σηκώνει πάρα πολλές εικασίες. Όμως, τα δεινά μέσα από το Κουτί της Πανδώρας ήταν πιο ισχυρά και ανέτρεψαν την προσπάθεια του Προμηθέα.
Συμπέρασμα
Είναι νομίζω προφανές ότι δεν μπορεί να υπάρξει κάποια ασφαλής απάντηση. Ο μύθος του Προμηθέα προσφέρει πάρα πολύ τροφή για σκέψη και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Ό,τι και να ήταν η φωτιά που έφερε ο Προμηθέας, συμβολική, προηγμένης τεχνολογίας, βιοχημείας ή οτιδήποτε άλλο, το σθένος του και η πράξη του μέσα από το μύθο θα συνεχίσει να εμπνέει τους ανθρώπους για πολλές γενιές ακόμα.
Διαβάστε επίσης: Συμβολισμός του Πυρός και τα Άγνωστα Μυστικά του
Η δύναμη και οι πράξεις του Προμηθέα έγιναν σύμβολο ανθεκτικότητας και αποφασιστικότητας. Η ιστορία του δείχνει ότι οι πράξεις έχουν τη δύναμη να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας. Και έτσι, ο μύθος του Προμηθέα έζησε και θα ζει, εμπνέοντας για πάντα την ανθρωπότητα, δηλαδή ότι έχει τη δύναμη και το σθένος να τολμάει και να αγωνίζεται μέχρι να φτάσει στα αστέρια – αρκεί να το καταλάβει.
ενδεικτικά, με πληροφορίες από Θεογονία και τα Έργα και Ημέραι του Ησιόδου
diadrastika / Image by serhii bobyk from depositphotos.com
